Berat kelimesi; kurtulmak, beri olmak, suçlu olmamak anlamına gelmektedir. Berat ve beraet, beri olmak, aklanmak, temiz ve suçsuz çıkmak anlamlarındadır. Mü'minlerin bu gece günah yüklerinden kurtulup, ilâhî bağışa ermeleri umulduğu için, sözlük manasına uygun olarak “Berat Gecesi” denilmiştir.
Kurtuluş, af ve arınma anlamlarına gelen Berat, Müslümanlara kulluk bilinci ve hesap verme şuuruyla; hata, suç ve yanlışlardan kaçınmayı, günahlardan arınmayı; affedilmenin yanında affedici olmayı da, bağışlanma isteğinin yanında bağışlayabilme şuurunu da kazandırır.
Bu geceyi ibadet ve taatle geçirmenin çok sevabı ve feyzi vardır. Bu konuda Resul-u Ekrem şöyle buyurmuştur:”Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve o gecenin gündüzünde (şaban ayının on dördüncü günü) oruç tutunuz. Çünkü o gece güneş batınca Allah Teâlâ o andan fecir oluncaya kadar: ‘Benden mağfiret dileyen yok mu, onu mağfiret edeyim. Benden rızık isteyen yok mu, onu rızıklandırayım. (Bir belâ ile) müptelâ olan yok mu, ona kurtuluş vereyim' buyurur.” (Ibn Mâce)Ayrıca, Berat gecesi, Kuran-ı Kerimin Levh-i Mahfuzdan dünya semasına toptan indirildigi gecedir. Buna inzal denir. Kadir gecesinde ise Peygambere ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır. Buna da tenzil denir.
BERAT NE DEMEK?
Berat kelimesinin aslı ''Berâettir.'' Beraat sözlükte, ''bir zorluktan kurtarmak ve berî olmak'' demektir. Bu geceye, bereketli ve feyizli bir gece olması sebebiyle mübarek gece; günahların affı ve kulların temize çıkarılması sebebiyle Beraat gecesi ve kulların ihsana kavuşmaları nedeniyle de Rahmet gecesi gibi adlar da verilmiştir.
Bu gecenin dört adı vardır; mübarek gecenin en meşhur adı ''leyle-i beraa'' (Berat Gecesi) olmakla birlikte ''leyle-i mübareke'', ''leyle-i rahmet'' ve ''leyle-i sakk'' isimleridir. Berat Kandili (Beraat Kandili) İslam dininde mübarek kabul edilen gecelerden biridir.
BERAT GECESİ NE OLDU?
Berat gecesi, Kur'an-ı Kerim'in Levh-i Mahfûz'dan Dünya semasına toptan indirildiği gecedir. Buna "inzâl" denir. Kadir Gecesi'nde ise Peygamber'e ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır. Buna da "tenzîl" denir.
Berat Gecesi İslam alemi için en hayırlı gecelerden biridir. Zira bu gece amel defteri yazılır. Peygamberimiz Hazreti Muhammed Berat Gecesinin önemini şöyle anlatmıştır;
-Bu yıl içinde doğacak her çocuk, bu gece deftere geçirilir.
-Bu yıl içinde öleceklerin isimleri, bu gece özel deftere yazılır.
-Bu gece herkesin rızkı tertip olunur.
-Bu gece herkesin amelleri Allahü Teâlâya arz olunur.
BERAT GECESİNİN FAZİLETİ NEDİR?
Berat Gecesinin fazileti ile ilgili olarak şu hadisler rivayet edilmektedir:
1- Hz. Âişe (ra) den ,Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bu gece ile ilgili şöyle buyurmuştur:
“Cebrail as bana gelip şöyle dedi:"Bu gece Şaban'ın on beşinci gecesidir. Allah Teâlâ bu gece cehennemden Beni Kelb kabilesinin koyunlarının tüyleri sayısınca insanları Cehennem'den azat eder. Ancak bu gecede Allah şu kimselere rahmet nazarıyla bakmaz. Kendisine şirk koşanların, müslümanlara karşı kin ve düşmanlık besleyenlerin, akrabaları ile münasebeti kesenlerin, gururlu ve kibirlilerin, ana-babasına asi olanların ve içki içmeye devam edenlerin yüzüne bakmaz. " Beyhaki,et-Tergîb ve't-Terhib, II 471, V.162 ). (Tirmizi, Savm,39; İbn Mace. İkame,191).
2- Yine Hz. Aişe (ra) validemiz anlatıyor:
“Resulüllah (sav) geceleyin kalkıp namaza durdu. Secdeyi o kadar çok uzattı ki, ruhunu teslim ettiğini zannettim. Onu böyle hareketsiz görünce kalkıp baş parmağını hareket ettirdim, hareket edince yerime geri döndüm ve secdesinde şöyle dua ettiğini işittim: "Azabından affına sığınırım, gazabından rızana sığınır, senden yine sana sığınır (iltica ederim). Sana gereği gibi hamd etmekten âcizim. Sen kendini senâ ettiğin gibi yücesin." .( Müslim.Salat. 2229). Başını secdeden kaldırıp namazdan ayrılınca:
-Ey Aişe (Hümeyra) ! Resulullah (sav) in senin hakkını yerine getirmediğini mi zannettin? Buyurdu. Ben:
-Hayır, vallahi Ya Resulellah ! Secdeyi uzatmandan dolayı ruhunun kabzedildiğini zannettim” dedim. Bunun üzerine Resulullah (sav) şöyle buyurdu:
-Bu gece hangi gecedir biliyor musun?. Ben:
-Allah ve Resulü daha iyi bilir” deyince, Peygamber (sav):
-Bu gece Şaban’ın on beşinci gecesidir. Allah (cc), Şaban’ ın on beşinci gecesinde kullarının haline muttali olur, bağışlanma dileyenleri bağışlar, yardım dileyenlere yardım eder, kin tutan kimseleri bu hallerinden vazgeçene kadar, mağfiretinden mahrum bırakır.” (Beyhaki, et-Tergîb ve't-Terhib, II,472.473)
3- Hz. Ali (ra) dan, Peygamber (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti.
"Şaban ayının yarısı on beşinci gecesi olunca , o geceyi ibadetle, gündüzünü oruçla geçiriniz. Çünkü Cenâb-ı Allah’ın rahmeti o gece güneşin batmasıyla dünya semasına tecelli eder ve şöyle nida eder: “Bağışlanmak, af dileyen yok mu? onu affedeyim, günahlarını bağışlayayım. Rızık isteyen yok mu? ona rızık vereyim. Şifa dileyen yok mu? ona şifâ vereyim. Bir derde mübtela olan yok mu? Derdine deva vereyim”. Bu hal güneş doğuncaya kadar devam eder.” İbni Mace.İkame.191. et-Tergîb ve't-Terhib, II,473)
4- "Allah Teâlâ Şaban'ın on beşinci geresi (Berâet gecesi) tecelli eder ve ana-babaya asi olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında bütün kullarını bağışlar. " (İbn Mace, İkametü's-Salât, 191; Tirmizî, Savm, 38)
5- “Şu beş gecede yapılan dualar kabul edilir, geri çevrilmez. Regaip Gecesi, Şaban ayının on beşinci gecesi, Cuma geceleri, Ramazan bayramı gecesi ve Kurban Bayramı gecesi” (İbn-i Asâkir; Muhtar’ul- Ehadis. H.568)
6- Zeyd oğlu Üsame (ra) dan: “ Ya Resulellah! Sizin Şaban ayında tuttuğunuz oruç kadar hiçbir ayda oruç tuttuğunuzu görmüyorum” dediğimde şöyle buyurdular:
“-Bu ay, Recep ile Ramazan arasında öyle faziletli bir aydır ki, insanlar bundan gafildir. Bu ayda ameller, Alemlerin Rabbine yükseltilir. Bu nedenle ben de amelimin oruçlu iken Allah’a yükseltilmesini istiyorum”.( Nesai.Savm.70. et-Tergîb ve't-Terhib, II, 467)
BERAT KANDİLİ NAMAZI KAÇ REKATTIR?
İslam alimlerine göre Berat Gecesi'nde
kaza namazı borcu varsa iki rekât kaza namazı kılmanın sevabı, ömür boyu
kılınacak nâfile namazların sevabından fazladır.
Eğer farz namaz borcu yoksa, isteyen
nâfile namaz kılabilir. Bazı kitaplarda, (Berat gecesinde kılınacak namaza
Salat-ül-hayr [Hayır Namazı] denir. Bu namaz yüz rekâttır. Her rekâtta Fatiha
sûresinden sonra on defa İhlâs sûresi okunarak kılınır) deniyor.
BERAT KANDİLİ NAMAZI NASIL KILINIR?
Berat Kandili Gecesinde kılınan 100
rekatlık namaz var. 100 rekatlık bu namazı kılan kimse o sene ölürse şehitlik
mertebesine nâil olur. Berat Kandili namazına şöyle niyet edilir;
"Ya rabbi , niyet ettim rızâ-yı şerifin
için namaza. Beni afv-ı ilâhîne , feyz-i ilâhîne mazhar eyle. Kasvet-i kalbden
, dünya ve ahiret sıkıntılarından halas eyleyip, süedâ defterine kaydeyle"
NAMAZIN KILINIŞI
- 2 rekatta bir selam vererek kılınır.
- Her rekatta Fatiha Suresi’nden sonra 10
tane İhlas Suresi okunur.
- İlk rekatlarda Fatiha’dan önce Sübhaneke
okunur.
- Fatiha’da Besmele çekilir, İhlas
surelerinde ve Sübhanake’de Besmele çekilmez.
- Namazın tamamını peşpeşe kılmak
gerekmez. Ara verilebilir, abdest tazelenip tekrar devam edilebilir.
- Bu namaz gece tamamlanamazsa, kerahet
vakitlerine dikkat etmek koşuluyla ertesi günün ikindi namazı vaktine kadar
yetiştirebilir.
BERAT KANDİLİ KISA NAMAZ
Berat gecesi kılınan namazlardan biride
iki rekat olarak kılınır.
Birinci rekatta Fatiha okunduktan sonra
kısa bir sure okunarak rükuya gidilir. Rükudan doğrulur ve secdeye gidilir.
Secdede uzun sure kalınır, bu konuda belli bir tahdit yoktur, ne kadar
dayanabilirsen.
İkinci rekatta da aynı şekilde Fatihadan
sonra kısa bir sure okunur. İlk rekatta olduğu gibi secdeye gidildiğinde yine
uzun sure secdede kalınır. Gücünüzün yettiği kadar. Secdeden kalkılır tahiyatta
okunacaklar okunur ve selam verilir. Selam ile birlikte eller dua için
alemlerin Rabbine kalkar...
HAZRETİ MUHAMMED BERAT NAMAZINI NASIL
KILARDI?
Bu namaz hakkında Hz. Aişe Radıyallahu
An-hum'a validemiz, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle buyurduğunu
nakletmiştir.
-"Ya Aişe, bu gecenin nasıl bir gece
olduğunu bilir misin? Bende
-"En iyisini, Allah ve Resulü
bilir." Dedim. Şöyle buyurdu:
-"Bu gece şaban ayının yarısıdır.
Dünya işleri ve kulların işleri bu gece Yüce Hakka arz edilir. Bu gece
cehennemden azat edilenlerin sayısı; kelb kabilesinin koyunları sayısı
kadardır. Bu gece bana izin verir misin"?
-"Olur" dedim. Kalkıp namaza
durdu. Ayakta durması hafif oldu. Fatiha suresini okudu; sonra da küçük bir
sure okudu. Gecenin yarısına kadar secdede kaldı. Daha sonra ikinci rekata
kaktı. Ayakta iken, birinci rekatta okuduğu kadar bir şey okudu. Sonra yine
secdeye vardı. Bu secdede dahi, tan yeri ağarıncaya kadar kaldı. Secdede o
kadar kaldı ki, bunun için Yüce Allah ruhunu aldı sandım. Bana gelmesi
uzayınca, kendisine yaklaştım. Hatta ayaklarına elimi sürdüm. Hareket ettiğini
görünce rahatladım. Secdesinde şöyle dediğini işittim:
"Azabından affına sığınırım.
Dargınlığından rızana sığınırım. Senden sana sığınırım. Şanın yücedir. Sen
kendi zatını övdüğün gibi, seni övemem..."
Sonra kendisine sordum: "Ya
resulullah, bu gece secdende bir şeyler okuduğunu duydum. Bunları daha önce
okuduğunu hiç duymamıştım. Böyle demem üzerine, bana sordu: "Sen onları
öğrenebildin mi"? Bu sorusuna karşılık: "Evet" deyince, şöyle
buyurdu:
"Onları hem sen öğren, hem de
başkalarına öğret."
İslâm Alimlerine göre Berat Gecesi’nin
için de beş özellik bulunmaktadır:
1- Her önemli işin bu gecede hikmetli bir
şekilde ayrımı ve seçimi yapılır.
2- Bu gece yapılan ibadetin (kılınan
namazların, okunan Kur'ân'ların, yapılan dua ve zikirlerin, tevbe ve
istiğfarların), gündüzünde tutulan oruçların fazileti çok büyüktür.
3- İlâhî ihsan, feyiz ve bereketle dopdolu
bir gecedir.
4- Mağfiret (bağışlanma) gecesidir.
5- Resul-i Ekrem'e şefaat hakkının tamamı
(şefaat-ı taamme) bu gece verilmiştir. (13)
Bazı hadis-i Şerifler de ise bu gece her
tarafı kaplayan rahmet ve mağfiretten ve ayrıca aşağıdaki kimselerin tövbe
etmezlerse affedilmeyecekleri ve Allah’ın rahmet ve sonsuz şefkatinden mahrum
bırakılacakları haber verilmektedir.
1- Allah'a ortak koşanlar.
2- Kalpleri düşmanlık hisleriyle dolu olup
insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey düşünmeyenler.
3- Müslümanların arasına fitne sokanlar.
4- Akraba bağını koparanlar.
5- Gurur ve kibir sebebiyle elbiselerini
yerde sürüyenler.
6- Anne ve babalarına isyanda devam
edenler.
7- Devamlı içki içenler. (14)
Şayet, bu kimseler Allah’a tövbe eder ve
günahlarından vazgeçerlerse, elbetteki ilahi rahmet onları da saracak ve şu
ayetin müjdesi onlara da ulaşacaktır.
De ki: "Ey haddi aşarak nefislerine
karşı zulmetmiş kullarım! Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü Allah,
bütün günahları bağışlar. Şüphesiz ki O, çok bağışlayıcıdır, çok merhamet
edicidir." (15)
Hz. Resulullah bu geceyi nasıl ihya
etmiştir?
Hz. Peygamber'in Şaban ayına ve özellikle
bu ayın içindeki Berat Gecesi’ne ayrı bir önem vererek onu ihya ettiğine dair
diğer rivayetleri göz önüne alan çoğu âlimler; bu geceyi namaz kılarak, Kur'ân
okuyarak ve dua ederek geçirmenin çok büyük sevaba vesile olacağını
söylemişlerdir.
Hz. Aişe (ra) şöyle anlatmıştır:
“Resûlullah (sallallahu aleyhi vesellem) Efendimiz Şaban ayının on beşinci
gecesi olan Beraat Gecesi’nde:
- Ya Aişe! Bu gece hangi gecedir? buyurdu.
Ben de:
- Allah ve Resûlü en iyi bilir... dedim.
Peygamber Efendimiz (sav) şöyle buyurdu:
- Bu gece Şaban'ın on beşinci gecesidir.
Bu gecede dünya işleri ve kulların amelleri Allah-u Teâla'ya arz olunur. Bu
gece Allah'ın Cehennem’den affettiği kimselerin adedi, Benî Kelb Kabîlesi’nin
koyunlarının kılları miktarıncadır. (Bu gece rızıklar dağıtılır, bir sene
içinde öleceklerin listesi Azrail'e verilir). buyurdu. Ve:
- Sen bu geceyi benim ibâdetle geçirmeme
izin verir misin? dedi. Ben:
- Evet, buyurun, dedim.
Resulullah (sav) namaz kılmaya başladı.
Fatiha ve küçük bir sûre okuyarak kıyâmını hafif tuttu. Secdesini ise gecenin
yarısına kadar uzattı. Sonra ikinci rek'ata kalktı. Birinci rek'attaki kıraat
gibi kıraatını hafif ettikten sonra, secdeye vardı. Ve sabaha kadar secdede
kaldı. Ben Resulullah'ın o kadar uzun secdede kalmasından ve kendisinden geçmiş
görünmesinden, ruhu kabz oldu sanmıştım. Bu endişe ile kendisine yaklaştım.
Mûbarek ayaklarına dokununca vefat etmediğini anladım." (16)
Berat gecesi bu kadar kıymetli ve böyle
fırsatı bol bir geceyken, şimdi soralım kendimize, ibadet ve hizmetlerde gaflet
ve gevşekliğe pek hevesli olan nefsimizi bir hesaba çekelim. Mesela şöyle
diyelim:
Ey Nefsim! Allah-u Zülcelal kullarını
affetmek için bak Berat Gecesi’ni bir fırsat olarak vermiştir. Alemlerin
Efendisi olmasına rağmen ve Allah-u Zülcelal’in kendisini günahlardan koruduğu
halde, Peygamber Efendimiz bu gecede sabaha kadar ibadet ve taat etmiştir.
Ey Nefsim! Sen kendi halini bir düşün...
Bu kadar hata ve günahın içerisinde ve bu kadar acizliğinle senin bu gecelere
ve bu gibi fırsatlara daha çok ihtiyacın yok mu?
Bu gecede affedilen kulların arasına
girmek ve Allah-u Zülcelal'in rızasını kazanmak istemez misin? Eğer istiyorsan,
bu geceyi değerlendir, Allah-u Zülcelal'e yönel, affedilmen için gözyaşı dök,
yalvar. Bilmiş ol ki kurtuluşun ancak Allah'ın yolundadır. (17)
BERAT NAMAZINDAN SONRA NE YAPILIR?
Allâhü Teâlâ'nın "Hû" ism-i
şerîfinin ebced hesabına göre değeri 11'dir. Resûlullâh Efendimiz'in
isimlerinden "Tâhâ"nın ebced hesabıyla değeri 14 olduğu için
aşağıdaki 11 şey 14 kere okunur.
Bunlar;
1.İstiğfar:
2.Salevat-ı Şerife (Allâhümme salli alâ
seyyidinâ muhammedin ve alâ âli seyyidinâ muhammed)
3.Fatiha-i Şerife
4.Ayet'ül-Kürsî
5.Tevbe Sûresinin son 2 ayeti besmele ile.
(Lekad câeküm)
6. 14 kere Yâsîn, Yâsîn … dedikten sonra 1
Yâsîn-i Şerîf.(Yâsîn-i Şerîf'te 7 zahiri, 7 batini "Mübîn" vardır.
Böylece o da 14 olur.)
7.İhlas-ı Şerif
8.Felak Sûresi
9.Nâs Sûresi
10. "Sübhânallâhi ve'l-hamdü lillâhi
velâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber. Velâ havle velâ kuvvete illâ
billâhi'l-aliyyi'l- azîm." duası 14 kere.
11.Salevat-ı Şerife 14 kere okunur ve dua
edilir.(Allâhümme salli alâ seyyidinâ muhammedin ve alâ âli seyyidinâ
muhammed). Salat-ı Münciye okumak daha efdaldir.
BERAT KANDİLİNDE NE YAPMALI?
1- Gece bir saat kadar ibadet etmekle,
gece ihya edilmiş olursa da, vakti müsait olan, gece hiç uyumamalı.
2- Mümkünse din büyüklerimizin kabirlerini
ziyaret edip feyizlerine kavuşmalı.
3- Kendimiz ve bütün müminler için, dua ve
istiğfar etmeli. Namazdan sonra çok dua etmeli, özellikle hayırlı dua etmeli.
Duada ısrar etmeli, yani duayı çok tekrarlamalı. Peygamber efendimizin Berat
gecesinde okuduğu, (Allahümmerzuknâ kalben takıyyen min-eş-şirki beriyyen lâ
kâfiren ve şakiyyen) duasını çok okumalı.
4- Aile efradıyla merhametli konuşmalı,
onlara iyi davranmalı.
5- Kur’an-ı kerim okumalı, özellikle
Rabbenâ âtinâ ve Âmenerresûlü’yü çok okumalı.
6- En önemlisi de, ilim öğrenmeli, bunun
için de, Seadet-i Ebediyye ilmihâlini çok okumalı.
7- Kazası olmasa da, çok kaza namazı
kılmalı. Namaz dışında secde ederek, secdede dua ve istiğfar etmeli, mümkünse
toprağa secde etmeli, secdeyi çok yapmalı.
8- Güzel koku sürünmeli.
9- Allahü teâlâya hamd ve şükretmeli.
10- Oruçlu olarak kandili karşılamalı.